Có dịp quay lại Ninh Thuận, với chiếc OPPO F11 Pro trên tay, tôi tìm về hai làng nghề khá đặc biệt: Làng Gốm Bàu Trúc và Làng dệt Mỹ Nghiệp – Hai làng nghề truyền thống lâu đời của cộng đồng người Chăm sinh sống tại Ninh Thuận.
Làng gốm Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc – Một ngôi làng làm gốm truyền thống lâu đời tại tỉnh Ninh Thuận. Tất cả các sản phẩm tại đây đều hoàn toàn làm thủ công, không chút máy móc nào hỗ trợ. Các sản phẩm tại đây đều được người thợ hổi hồn bằng những bàn tay tài hoa khéo léo. Những sản phẩm rất duyên.
Công việc trong làng đa phần do phụ nữ làm. Từ các vật dụng hàng ngày như nồi niêu, khuôn bánh. Đến những chiếc bình gốm với hoa văn cách điệu phức tạp (Riêng các phù điêu và các vật thờ cúng thì do đàn ông làm, nhưng rất hiếm khi được gặp). Và tất cả đều được làm bằng tay không máy móc hỗ trợ. Từ những khối đất set nhám cát đặc trưng vùng này, qua bàn tay kỹ thuật, những vật phẩm duyên dáng ra đời.
Bất cứ đâu trong khuôn viên nhà cũng là nơi nghệ nhân làng gốm này làm việc hăng say:
Những chiếc bình, nồi gốm sao khi được tạo dáng sẽ đem đi nung để ra thành phẩm. Và cuối cùng tạo nên những sản phẩm gốm trong đời sống.
Sau những khâu tạo hình thì đến khâu nung chín gốm. Một khâu rất quan trọng và cần sự cẩn trọng. Khâu này cũng được bà con làng Chăm bàu Trúc làm thủ công nốt. Thường sau nhà sẽ có một khoảng sân, gốm sẽ được nung, làm nguội và sơ chế làm sạch. Sản phẩm sau khâu này thì ra đời.
Khác với nhiều làng gốm Việt Nam khác, gốm Bàu Trúc không cần lò nung, phương pháp truyền thống nơi đây là chất rơm rạ, củi và nung gốm ngay ngoài trời. Sau đây là một vài hình ảnh vào lúc nung gốm:
Làng dệt Mỹ Nghiệp
Địa điểm đến tiếp theo là làng dệt Mỹ Nghiệp. Đây cũng là một làng nghề truyền thống lâu đời tại vùng đất Ninh Thuận. Những thước vải thổ cẩm đặc trưng văn hoá Chăm đều phần lớn bắt nguồn từ đây. Không như nghề gốm, nghề dệt đòi hỏi rất nhiều thời gian, sự tỉ mỉ và công sức. Đặc bieetj đối với cách dệt thủ công. Một thuốc vải hoàn chỉnh nếu dệt thủ công đôi khi phải mất đến 3 ngày, có khi hàng tuần. Cho dù giờ đây đã có máy móc hỗ trợ, nhưng trong làng vẫn còn khá nhiều gia đình giữ cách dệt truyền thống, đặc biệt các ohuj nữ có nhiều thời gian ở nhà, sau thời gian chăm sóc gia đình, các mẹ các chị lại ngồi vào khung dệt nhu một công việc phụ trợ kiếm thêm tiền cho gia đình, dù thu nhập từ cách dệt này chẳng được là bao. Phần đông vẫn chỉ muốn giưc nghề khỏi mai một.
Tôi lần tìm đến trung tâm làng dệt thổ cẩm tại làng Mỹ Nghiệp rồi tìm đến các gia đình làm nghề dệt tại nhà. Chỉ có chứng kiến tận mắt mới biết được công việc này vất vả như thế nào. Đằng sau những tấm vải thổ cẩm hoa văn sắc sảo và hay bị khách du lịch thập phương “trả giá đắt rẻ” là những giờ lao động hết sức chuyên tâm và tỉ mỉ.
Hầu như nhà nào cũng có một khung cửi riêng của mình.
Tại Mỹ Nghiệp, tôi dừng nghỉ tại một nơi mà có rất nhiều kỉ niệm đẹp trong suốt thời gian sống tại Ninh Thuận. căn nhà của gia đình một người bạn, một người anh, một căn nhà đậm nét Chăm, rất đẹp và bình yên.
** * Bộ ảnh được thực hiện bởi tác giả Phạm Anh Duy, nguồn: Camera Tinh tế